5 Junie 2016 Pinelands –3e Sondag in Koninkrykstyd en Omgewingsondag
Prediker: Dr Tiana Bosman
9e eeu vC.
Elia beteken “ Jahwe is my God”
Tyd van droogte. Elia het die droogte aangekondig omdat koning Agab van Israel gewyde pale aan ander gode (Baäl) opgerig het en meer gedoen het om die Here die God van Israel te tart as al die konings van Israel voor hom. Hy was ook getroud met Isebel, koningin vanuit Sidon (Fenisië). Noord van Israel.
Die heel eerste keer dat Elia op die toneel verskyn. Skielik, uit die bloute.
Teks
Vs 9: Staan op en gaan…
Sidon. Die land van die vyand. Koningin Isebel kom daarvandaan.
Gaan na Sarfat en bly daar en KYK! Ek sal daar opdrag gee vir ‘n weduweevrou om vir jou te sorg.
- Hoekom gee die Here ‘n weduwee opdrag? Dis dan juis die weduwees (en die wese en die vreemdelinge) wat versorging nodig gehad het.
Deut 10:18: “Hy laat reg geskied aan die weeskind en die weduwee. Hy het die vreemdeling lief en gee vir hom kos en klere.”
Vs 10: Hy het opgestaan (sy goed gepak) en gegaan na Sarfat (Sarepta) en hy het gekom by die poort van die stad en KYK daar!, ‘n weduweevrou besig om houtjies bymekaar te maak. En hy het geroep na haar en gesê: Gee asb vir my ‘n bietjie water in ‘n beker sodat ek kan drink.
Vs 11: Sy het gegaan om te kry, maar Elia roep agter haar aan: “Bring asb vir my ‘n stukkie brood in jou hand.”
- Elia beroep hom op die wet van gasvryheid waarvlgs ‘n vreemdeling geregtig is op kos en iets te drinke. Net: hy vra vir die verkeerde persoon, hy vra vir iemand wat self mag aanspraak maak daarop om te (oor)leef op die wet van gasvryheid… Die droogte het egter almal se bronne so uitgeput dat niemand meer kans sien, ruimte het vir ‘n weduwee en haar kind in hul berekeninge nie…
Vs 12: … behalwe vir meel soveel soos wat in my handpalm pas, in ‘n kruik en ‘n bietjie olie in die erdekan, en KYK!, ek maak bymekaar twee houtjies. En dan gaan ek dit voorberei vir my en vir my seuntjie en ons gaan eet en dan sal ons sterf. (Woordkeuse dui op skaarste. Inligting spreek van wanhoop.)
- Dit lyk nie asof die weduwee vooraf die opdrag van God af gehoor het nie (teenoor vs 9). Inteendeel, dit blyk duidelik dat sy in geen posisie is om vir die profeet te sorg nie. Sy en haar seuntjie is self op die randjie van dood agv hongersnood. Die rede waarom Elia haar raakloop is juis omdat sy kom soek het vir 2 laaste stukkies hout.
Vs 13: Moenie bang wees nie. Gaan en maak soos wat jy gesê het. Net – maak vir my daar ‘n klein stukkie roosterkoek eerste en bring dit vir my. Vir jou en jou seuntjie moet jy eers daarna maak.
Vs 15: … En sy het geëet, sy en hy en haar huis vir dae.
Vs 17: En dit was na hierdie dinge dat hy siek geraak het die seun van die vrou, die hoofvrou van die huis, en sy siekte was baie groot totdat daar nie meer asem in hom oorgebly het nie.
Vs 18: … Wat vir my en vir jou, man van God, dat jy gekom het na my toe om te laat onthou my sonde en om te laat doodgaan my seun?
- Die ma wat ‘n rukkie terug so wanhopig was dat sy gereed was om die laaste karige maaltyd vir haar en haar seuntjie voor te berei sodat hulle kan eet en kan sterf (herinner aan Hagar onder die besembos), die een wat opgegee het op die stryd om te bly lewe, het ‘n nuwe lewensvuur in haar gekry en is nou vasbeslote dat sy nie haar seun wil laat sterf nie. Sy konfronteer vir Elia, baklei met hom, beskuldig hom omdat hy, vlgs haar, haar eie skuld van die verlede weer aan die lig laat kom het. God het haar raakgesien omdat Elia na haar toe gekom het (omdat Hy Elia na haar toe gestuur het?) en toe onthou Hy van haar sonde. (Die OT teologiese beskouing – siekte en dood is verdiende straf op sonde.)
Vs 19: … “Gee vir my jou seuntjie”, en hy het hom geneem uit haar skoot (hieruit weet ons dat die seun nog baie jonk was, hy het op sy ma se skoot gepas) en hom opgedra.
Vs 20: hy het geroep tot die Here: “Here my God, wil u nou ook tot die weduwee by wie ek tuisgaan ‘n ramp bring deur haar seun te laat sterf?”
Vs 21: … “Here my God, laat terugkeer asb die gees/lewe van hierdie jong seun in sy binneste in.
Vs 22: En het geluister die Here na die stem van Elia, en die gees/lewe van die jong seun het teruggekeer in sy binneste en hy het gelewe.
Vs 23: Sien (rah), jou seuntjie leef. (‘n Stelling, nie ‘n uitroep of medeling wat met verrassing gepaardgaan nie.)
Kom ons verplaas ons vir ‘n oomblik in die denkwêreld van daardie tyd: Gode wat heers en wat met mekaar wedywer. Die mensdom is uitgelewer aan die nukke van die gode en kan dit geensins ontsnap nie. Probeer dus aan die regte kan van jou god (of selfs ander se gode) bly in ‘n poging om jou pad so voorspoedig as moontlik te laat verloop, maar daar is geen waarborge nie (kyk nou maar vir arme ou Job). Almal is uitgelewer aan hul god en die lot. Prediker skryf daaroor.
Die weduwee van Sarfat was waarskynlik soos koningin Isebel ‘n aanhanger van Baäl, die god wat volgens sy aanhangers verantwoordelik was vir fertiliteit (vrugbaarheid) en vir reën. Die God van Israel wraak hom op Agab en straf daarmee die ganse land asook omliggende lande met droogte. So wys Hy dat dit nie Baäl is wat die seisoene en die fertiliteit van die aarde beheer nie, want net toe nog meer mense vir Baäl begin aanbid het God ‘n stokkie voor Baäl se fertiliteitstoertjies gesteek en daar is orals net droogte. Al die gewone mense kry swaar – Koning Agab en sy familie nie so erg nie want hulle is mos royalty – daar is altyd genoeg om te eet en te drink as jy genoeg mag en rykdom het. (Stef Bos: Die rykes word ryk en die armes kry swaar). Agab gaan selfs voort om vir sy perde water te gee, dit terwyl sy volk sterf van die honger en die dors. Die rykes maak foute en die armes betaal die prys… Presies soos vandag… (Die vraag is egter – kan ons steeds in vandag se tyd die gebeure en die gevolge daarvan voor God se deur plaas? Nee, ons weet van beter want die tyd het ons, hopelik, geleer.)
Maar binne die wêreld van destyds ontmasker God die magteloosheid van Baäl. Hy sorg vir Elia by ‘n spruitjie met kraaie wat vleis en brood aandra. Die spruit droog op en God stuur vir Elia na Sarfat, na die Sidonese weduwee, en omdat sy gehoor gee aan Elia sorg die God van Israel nie net vir Elia nie maar ook vir haar en haar seuntjie, dit terwyl haar eie god homself uit die voete gemaak het.
Op die ou-end is dit nie net Elia wat vir die weduwee nodig het nie (die meerdere wat die mindere nodig het). Die bordjies word verhang en sy en haar seun het vir Elia nodig – omdat hy opgedaag het is daar weer vir hulle kos, omdat hy opgedaag het is daar vir haar seuntjie genesing. Hierdie is ‘n verhaal waar God mense oor grense (landsgrense, politieke affiliasie, geloofsgense en geslagsgrense en sosiale en ekonomiese grense) by mekaar uitbring om mekaar se nood raak te sien en om mekaar te help. En wie weet?, dalk, in die proses van mekaar leer ken en vir mekaar omgee, leer die een persoon ook die god – God – van die ander ken, kom daar geloof en vertroue, praat daardie persone nie meer uitsluitend van “die Here u God” of “die Here die God van Israel” nie, maar word een se God ook die ander se God en word “die Here jou God” deur die verloop van tyd net “God” – ook nie meer die God van Israel nie, maar “God”, God van almal.
Verlede week het ons die verhaal in Lukas 7: 1-10 gelees – die genesing van die Romeinse offisier se slaaf. En ons het teruggegryp na Jesus se woorde in Luk 4 dat daar baie melaatses in Israel was in die tyd van Elisa, tog is nie een van hulle genees nie, maar Naäman, die Siriër is wel genees. Vandag se verhaal is die ander voorbeeld wat Jesus daardie dag in sy tuisdorp gebruik het om aan te toon hoedat geloof en hulp dikwels uit vreemde oorde kom… Luk 4:25: Daar was baie weduwees in Israel in die tyd van Elia toe die hemel 3 jaar en 6 maande lank toegesluit was, sodat daar ‘n groot hongersnood in die land gekom het. Tog is Elia nie na een van hulle toe gestuur nie, maar wel na ‘n weduwee in Sarfat in die gebied van Sidon.
Kopiereg: Hierdie werk deur Dr Tiana Bosman word gelisensieer onder ‘n “Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 2.5 South Africa License”.